متون درسی باید در استاد خلاقیت و روحیه خودباوری در مورد هویت اسلامی-ایرانی ایجادکند

برنامه دیگر روز پایانی چهارمین دوره آموزش بالندگی اعضای هیأت علمی دروس معارف اسلامی و دبیران هم اندیشی دانشگاه فرهنگیان، نشستی با حضور نمایندگان دانشگاه معارف اسلامی آقایان دکتر میرمحمدی نماینده دانشگاه معارف و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه معارف، حجت الاسلام دکتر منصوری عضو هیأت علمی دانشگاه معارف و مدیر گروه منابع اسلامی و دکتر فلاح عضو هیأت علمی دانشگاه معارف و مدیر گروه اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی بود.

دکتر میرمحمدی علت حضور سه عضو هیأت علمی دانشگاه معارف اسلامی را تفاهم نامه این دانشگاه با دانشگاه فرهنگیان خواند و در همین راستا به نکاتی اشاره کرد:  موضوعی که باید در متون(دروس معارف) و قبل از آن در استاد دیده شود، بحث مهارت ها و اصول تدریس است که ذیل سه دسته طبقه بندی می شود: الف) مهارت ها و اصول معرفت شناسی تدریس، ب) مهارت ها و اصول روانشناختی تدریس و ج) مهارت ها و اصول ساختارشناسی تدریس که دو مورد آخر تابعی از مورد اول هستند و هر سه را می توان تحت یک متن درسی ارائه کرد که ذیل آن می توان دو بحث اصل تسلط موضوعی بر تدریس و استراتژی های تدریس (استراتژی حافظه محوری، استراتژی انتقادی و استراتژی اجتهادی) را مطرح کرد. 

وی افزود: این استراتژی ها ابتدا باید در استاد نمود پیدا کند و ترکیب آن با یک متن قوی می تواند عنصر مفیدی برای تبدیل نظام آموزشی به نظام پژوهشی باشد و فرآیند تدریس را از انتقال صرف اطلاعات به خلاق سازی اذهان سوق دهد.

دکتر میرمحمدی در ادامه به ارائه نکاتی در مورد متون دروس معارف از جمله تدوین متون ذیل رشته و گرایش، بر اساس مسأله ها و موضوع ها، جنسیت و جغرافیای مذهبی پرداخت و افزود: متون درسی باید بر اساس رویکرد معلم محوری و تعلیم و تربیت باشد. متون درسی باید خودباوری در مورد هویت اسلامی-ایرانی ایجادکند و انتقال اطلاعات به صورت دائرة المعارفی نیز صورت گیرد و در استاد، روحیه خودباوری و خلاقیت ایجاد کند. 

وی نگارش جمعی متون درسی در یک اتاق فکر و بر اساس نیازها و درخواست هایی که اساتید بر انعکاس آن ها در متون تأکید دارند را مهم قلمداد کرد و افزود: این کار موجب مشارکت اساتید دانشگاه فرهنگیان در نگارش متون درسی و بر اساس سیاست های این دانشگاه می شود.

در ادامه دکتر فلاح به اهمیت اخلاق اسلامی اشاره کرد و افزود: ما در مدت یک دهه، حدود سی مسأله که یک استاد با آن سروکار دارد را با تکیه بر مسائل اخلاقی رصد کردیم که به لحاظ تشابه کار دانشگاه معارف اسلامی و دانشگاه فرهنگیان، اشتراک گذاری این موارد می تواند مفید باشد. 

وی مثال هایی از این مسائل را ارائه کرد از قبیل این که استاد به لحاظ اقتداری که دارد می تواند بسیار تأثیرگذار باشد؛ این در حالی است که فضای تعلیم و تربیت و خود معلم جایگاه ویژه تری دارد و تأثیرگذاریش بیش از استاد دانشگاه است. مسأله دیگر، صمیمت معلم است؛ مورد بعدی ایجاد عدالت و عدم تبعیض در کلاس است.

دکتر فلاح ادامه داد: ما فهرست این مسائل را بر اساس نیازها و آسیب ها و با نگرش اخلاقی تهیه کردیم و باید به نحوی که برای دانشجومعلم جذاب باشد در قالب یک کتاب به او ارائه شود. وی از حضار برای ارائه نظرات و تجربیات و کمک در جهت هرچه بهتر شدن این کار دعوت کرد.

سپس حجت الاسلام دکتر منصوری با توجه به حدیثی از امام رضا(علیه السلام) بیان داشت: امام (علیه السلام) می فرمایند ما را از کسانی قرار ده که دین تو را یاری می کنند و افزود اساتید معارف مصداق این افراد هستند و باید قدر این نعمت را بدانند تا مستوجب سلب نعمت نشوند.

وی اضافه کرد: با توجه به تفاهم نامه ای که دو دانشگاه با هم داشتند، ما شنونده نظرات شما عزیزان در راستای تدوین متون معارف هستیم و دست نیاز دراز می کنیم. با توجه به تجربه دانشگاه معارف، تدوین متون باید متأثر از میدان عمل انجام شده و از اساتیدی که در خط مقدم جبهه تدریس هستند استفاده شود؛ بنابراین ما به هم فکری با هم نیازمندیم.

دکتر منصوری در ادامه به بخش هایی از شیوه نامه اجرایی تفاهم نامه بین دو دانشگاه مثل لزوم تشکیل کارگروه های تخصصی و وظایف آن ها، تشکیل نشست ها، معیارها و ملاک های ارزشیابی و اعتبارسنجی اثر (کتاب) و غیره اشاره کرد. 

وی در پایان سخنان خود روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) بیان کرد که: « علم دوگونه است: یکی علمی که فقط بر زبان جاری است و این بر ضد آن شخص به عنوان حجت و دلیل اقامه خواهد شد و علم دیگر علمی است که در قلب ماندگار است آن علم مفید است» و افزود: کار استاد معارف این است که علم را در قلب دانشجو مانند یک نهال بکارد.

در ادامه نشست، حجت الاسلام دادگر مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در سازمان مرکزی دانشگاه فرهنگیان بیان داشت: تفاهم نامه ای به امضای رؤسای دانشگاه معارف اسلامی و دانشگاه فرهنگیان رسیده و زمینه های همکاری دو دانشگاه مشخص شده است که از جمله آن ها همین متون درسی است.

وی افزود: در این زمینه هماهنگی هایی هم با معاونت آموزشی-پژوهشی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری صورت گرفته است.

حجت الاسلام دادگر در ادامه گفت: آقای دکتر طاهری نیا معاونت پژوهشی دانشگاه فرهنگیان در این راستا کارگروه های 19گانه ای برای رشته های تخصصی مختلف دانشگاه تشکیل داده اند. ما ذیل دبیرخانه هماهنگی گروه های معارف و تعلیم و تربیت اسلامی دو کارگروه تأمین و تولید محتوای دروس تعلیم و تربیت اسلامی و نیز تأمین و تولید محتوای دروس معارف اسلامی را داریم. دبیرخانه معارف بر اجرای سیاست ها و فرآیند کار نظارت دارد و تشکیل کارگروه معارف با شناسایی دو استاد هیأت علمی در هر گرایش توسط این دبیرخانه انجام می شود که برای برگزاری جلسات مشترک با کارگروه های پنج گانه دانشگاه معارف اسلامی، جهت تدوین سرفصل ها و تألیف کتب درسی معرفی می شوند.

وی در ادامه با توجه به حضور دکتر میرمحمدی، دکتر فلاح و حجت الاسلام دکتر منصوری اعضای هیأت علمی دانشگاه معارف در گروه های تاریخ و تمدن و اخلاق و منابع اسلامی، حضار را به گفتگو جهت اشتراک گذاری نظرات و سیاست ها دعوت کرد.

در ادامه جلسه حضار به ارائه نظرات و تذکرات خود به شرح ذیل پرداختند: 

-  پرداختن مناسب به اعتقادات و اخلاق و غفلت از احکام در دروس پنج گانه معارف

-  هم پوشانی برخی دروس مثل آیین زندگی و اخلاق جنسی با دانش خانواده

-  تئوریک و خسته کننده بودن دروس تعلیم و تربیت و معارف اسلامی و لزوم عملی و ملموس شدن آن ها

-  بیان ایرادات و کاستی های برخی کتب در حال تدریس

-  تأکید بر تألیف بر اساس پژوهش های علمی، عملی و میدانی

-  عدم انعکاس دستاوردهای نظام در متون و قدیمی بودن متون

-  تأکید بر لزوم هم خوانی داشتن مباحث درسی با نیازهای معلمین و در نظر گرفتن تفاوت های کار استادی و معلمی

-  استفاده بیش تر از متون دینی در تدوین کتب

-  انتقاد به روند داوری و پاسخگویی و طولانی شدن ارزیابی مقالات مجلات دانشگاه معارف اسلامی

-  ورود اساتید دانشگاه فرهنگیان به تیم داوری مجلات دانشگاه معارف اسلامی

در ادامه جلسه دکتر میرمحمدی ضمن تشکر از حضار به ارائه توضیحاتی درباره نظرات ارائه شده پرداخت و بیان داشت، بحث تدوین متون یکی از محورهای چهارده گانه موارد همکاری است و ما به دنبال همکاری در سایر زمینه ها با دانشگاه فرهنگیان از جمله در بخش چاپ مقالات علمی-پژوهشی هستیم.

در خاتمه جلسه حجت الاسلام دادگر ضمن تشکر از حضار و نیز اعضای هیأت علمی دانشگاه معارف، با توجه به محدودیت زمان، به جمع بندی اجمالی و تیتروار دوره آموزشی و مهارتی و بالندگی استادان معارف اسلامی و دبیران هم اندیشی دانشگاه فرهنگیان پرداخت و اعلام کرد: جمع بندی تفصیلی در سایت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در سازمان مرکزی دانشگاه فرهنگیان منتشر خواهد شد.